ေရွးတုန္းက ထိုးကြင္း၊ မွင္ေၾကာင္ အေၾကာင္း

ထိုးကြင္းကေလးနဲ႔ ယဥ္တဲ့ ကိုဆံရွည္

ရန္ဝင္း (ေတာင္တံခါး)
ဇူလိုင္ ၈၊ ၂၀၁၀

“ခ်စ္တဲ့သူ ကိုဆံရွည္ ေရာင္ႀကီးေဗြ။ ဒူးေပါင္႐ိုး အရင္းမွာေလ၊ ထိုးကြင္းနဲ႔ အလွသားေအ။”
ထိုးကြင္းကေလးနဲ႔ ျခင္းခတ္သူ၊ ေရႊျပည္ေအး

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဦး အခ်ိန္ေလာက္ကတည္းက ေရွးျမန္မာေတြ ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္ ထိုးတဲ့ဓေလ့ရွိေနႏွင့္ၿပီလို႔ မွန္းဆရပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဦး နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြနဲ႔ ပုရပိုက္ေတြမွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ အၾကမ္းအားျဖင့္ ထိုးကြင္း နဲ႔ မင္ေၾကာင္ လို႔ ႏွစ္မ်ဳိးခြဲျခားၿပီးေျပာရမယ္ထင္ပါတယ္။ အလွအပအေနနဲ႔ ထိုးကြင္းထိုးတာရယ္၊ သိဒိၶတင္၊ ပီယေျမာက္ အေဆာင္အျဖစ္ မင္ေၾကာင္ထိုးတာရယ္လို႔ ထိုးတဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္ ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။

ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္ထိုးလိုက္ၿပီးရင္ေတာ့ ျပန္ဖ်က္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္ ထိုးေတာ့မယ္လို႔ဆိုရင္ မလုပ္ခင္ကတည္းက ေသေသခ်ာခ်ာစဥ္းစားၾကဖို႔အတြက္ ျမန္မာ့ေရွးစကား သတိေပးတဲ့ အခ်က္ေတြထဲမွာ ပါဝင္ေနပါတယ္။

“အိမ္ေထာင္ျပဳ၊ ဘုရားတည္သည္၊ ေဆးမင္ရည္စုတ္ထိုး၊ ျပင္ႏိုင္ခဲတဲ့ အမ်ဳိးေတြေပ။”
“ေရခ်ဳိးတဲ့အဝတ္နဲ႔ အဂၤလိပ္မ႐ုပ္ကေလး၊ ေဆးထိုးမွားရင္၊ ေနာင္တြင္ အသက္ႀကီးလို႔ အရြယ္အို၊ စိတ္တိုတို သၿဂႋဳဟ္ျငင္းတိုင္း၊ လမိုင္းမကပ္မွာေတြျမင္။”
မံု႔စား၊ ၿမိဳ႕မၿငိမ္း

ေၾကာင္တက္၊ ေၾကာင္ဆင္း၊ ေၾကာင္ဖီလာ ဆိုတဲ့ ေၾကာင္႐ုပ္ေတြကို မင္ေဆးနဲ႔ ထိုးတာေၾကာင့္ မင္ေၾကာင္ ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရျဖစ္လာတယ္လို႔ သုေတသီမ်ားက မွန္းဆၾကတယ္။ မင္ေၾကာင္ထိုးတဲ့အခါ ရင္အုပ္၊ ေနာက္ေက်ာ၊ ေျခသလံုး၊ ပုခံုး၊ လက္ေမာင္း၊ လက္ဖ်ံေတြကစၿပီး ဦးေရခြံပါမက်န္ တကိုယ္လံုး ေနရာမ်ဳိးစံုမွာ ထိုးပါတယ္။ အင္းကြက္ေတြ၊ ဂါထာ စာတန္းေတြနဲ႔ အ႐ုပ္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို မင္နီ၊ မင္နက္ေတြနဲ႔ ထိုးေလ့ရွိတယ္။ အမ်ဳိးအစား အင္မတန္စံုေတာ့ မင္ေၾကာင္ဆရာတဦးထဲက ထိုးထားတာေတာင္မွ တေသြမသိမ္းတူတဲ့ မင္ေၾကာင္ေတြကို ရွာေတြ႔ဖို႔ မလြယ္ကူပါ။ မိန္းမသားေတြမွာလည္း လက္ေကာက္ဝတ္ေနရာေတြမွာ စားခြက္ႏိႈက္အေဆာင္ဆိုၿပီး ထိုးတတ္ၾကေသးတယ္။

ေရွးပုရပိုက္ပါ အင္း နဲ႔ နတ္႐ုပ္ မင္ေၾကာင္ပံုစံ

ပုခံုးေပၚမွာထိုးထားတဲ့ အင္း နဲ႔ နတ္႐ုပ္ မင္ေၾကာင္

ေရွးဘုရင္ေခတ္က ရာဇဝတ္သားေတြရဲ႕ လက္ဖ်ံ၊ နဖူး စတဲ့ေနရာေတြမွာ အမ်ားျမင္သာေစဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ‘ငမိုးသီး၊ မဆိုးနဲ႔၊ မမိုက္နဲ႔’ စသျဖင့္ လူဆိုးမွတ္တမ္းေတြကို မင္ေၾကာင္နဲ႔ ထိုးေလ့ရွိတယ္။

ခါးပတ္ပတ္လည္ကစလို႔ ဒူးဆစ္နားဆီမွာဆံုးတဲ့ ထိုးကြင္းကိုေတာ့ ျမန္မာေယာက္်ားသားေတြပဲ ထိုးေလ့ရွိတယ္။ ထိုးကြင္းရွိမွ ေယာက္်ားဟန္ပန္ပီသတယ္လို႔ ယူဆၾကတဲ့ေခတ္ဆိုေတာ့ ေရာင္ႀကီးေဗြ၊ ေရာင္တေစာင္းထံုးတဲ့ၿပီး ခါးေတာင္းက်ဳိက္နဲ႔ ျခင္းအယိုင္ခတ္ၾကတဲ့အခါျဖစ္ျဖစ္၊ အေပ်ာ္သေဘာနဲ႔ နပန္းလံုးၾကတဲ့အခါျဖစ္ျဖစ္၊ ထိုးကြင္း မထိုးရေသးရင္၊ ေပါင္ေတြလံုးခ်င္းအတိုင္း ေျပာင္ေျပာင္ႀကီးျမင္ေနရတာကို ရွက္စႏိုးျဖစ္တတ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ားအားျဖင့္ ၁၂ ႏွစ္သား၊ ၁၄ ႏွစ္သားေလာက္မွာ ထိုးကြင္းထိုးၿပီးေနၾကၿပီ။ ၁ဝ ႏွစ္သားေလာက္က စၿပီး ၁၇ ႏွစ္သား ေလာက္အတြင္းမွာ ထိုးေလ့ရွိပါတယ္။

ထိုးကြင္းဆရာနဲ႔ ထိုးကြင္းရွင္

ထိုးကြင္းလို႔ေခၚတာကေတာ့ အကြင္းအကြင္း အဝိုင္းပံုစံေတြထဲမွာ အ႐ုပ္မ်ဳိးစံုကို မင္ေဆးနဲ႔ ထိုးထားတာေၾကာင့္ပါ။ ထိုးကြင္းအရြယ္က ၁ လက္မခြဲကေန ၂ လက္မတမတ္ေလာက္အထိ ရွိတယ္။ ေရွးက်တဲ့ ထိုးကြင္းေတြက အရြယ္ပိုႀကီးၿပီး၊ ေနာက္ပိုင္းက်လာရင္ ထိုးကြင္းအရြယ္ေတြက ငယ္ငယ္လာတယ္။ ထိုးကြင္းမထိုးခင္ ေလးေထာင့္အကြက္ေတြနဲ႔ အကြင္းပံုစံကို အရင္မင္နဲ႔ေရးၿပီး ရာထားပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ ထိုးကြင္းဆရာေတြက အလြတ္ထိုးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းေခတ္မွာေတာ့ လက္ပံဆူးေပၚမွာ အဆင္သင့္ထြင္းထားတဲ့ အ႐ုပ္ကို မင္သုတ္၊ ပံုႏွိပ္ၿပီး ေကာက္ေၾကာင္းပံုစံအတိုင္း ထပ္ထိုးတာလည္းရွိတယ္။

ထိုးကြင္းထဲမွာ အထိုးအမ်ားဆံုးအ႐ုပ္က ဘီလူး႐ုပ္ပါ။ ဘီလူးစက္နင္း၊ အလံကိုင္၊ တံခြန္လႊား၊ သံလွ်က္ထမ္း၊ ဘီလူးေခါင္းတံုး စတဲ့ ဘီလူး႐ုပ္အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။

ဘီလူး႐ုပ္မ်ား

ဝက္၊ ေၾကာင္၊ ဥေဒါင္း၊ လိပ္၊ ငွက္ေတာ္၊ ေမ်ာက္၊ ေဇာ္၊ ငံုး အ႐ုပ္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ပန္းခက္နဲ႔ အကြက္အဆင္ေတြကိုလည္း ထိုးကြင္းဆရာက လက္စြမ္းျပတဲ့အေနနဲ႔ေရာ၊ ကြက္လပ္ျဖည့္တဲ့အေနနဲ႔ေရာ အစံုထိုးပါတယ္။ တျခားအ႐ုပ္ေတြက ဘီလူး႐ုပ္ေလာက္ေတာ့ လက္မဝင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ထိုးကြင္းတခုမွာ “မင့္ဟာက ဝက္ကုန္းေတြပဲ မ်ားေနတာပါကြာ” လို႔ အေဝဖန္ခံရရင္၊ ထိုးကြင္းဆရာက လက္ရာခိုထားတယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။



အသံုးမ်ားတဲ့ထိုးကြင္း အ႐ုပ္ေတြ

ဒူးစြတ္ ဆိုတာက ဒူးအထက္နားမွာ ထိုးကြင္းကို လက္စသတ္တဲ့အခါ ထိုးတဲ့ပံုစံကို ေခၚပါတယ္။ အ႐ုပ္ေဘးက ပတ္ဝိုင္းထားတဲ့စက္ဝိုင္းကို စာရံ လို႔ ေခၚတယ္။ အင္းစာ နဲ႔ စမေတြ၊ ဂဏန္းေတြကို ပတ္ဝိုင္းၿပီးထိုးရာက ဆင္းသက္လာတဲ့ စကားလံုးပါ။ စာရံမွာထိုးထားတဲ့ ေလးေထာင့္ရွည္ရွည္ အတံုးငယ္ကေလးေတြရဲ႕ အက်ဥ္းအက်ယ္ျဗက္ကိုၾကည့္ၿပီး သံုးတဲ့စုတ္အရြယ္အစားကို သိႏိုင္တယ္။ စုတ္ေတြကို ေၾကးနဲ႔လုပ္ထားၿပီး အသြားက အခၽြန္မဟုတ္၊ အျပားပါ။ အတန္းလိုက္၊ ေဒါင္လိုက္စိပ္ထားတဲ့ အသြား ၂ ခြကေန ၁ဝ ခြ၊ ၁၂ ခြ အထိ ပါတယ္။ စုတ္ရဲ႕ေခါင္းပိုင္းေတြကို စိတ္ကူးရသလို အလွအပေတြနဲ႔ ထုထားေလ့ရွိတယ္။ နတ္႐ုပ္ပံုစံနဲ႔ အေတြ႔ရ မ်ားတယ္။

အလွဆင္ထားတဲ့ ေၾကးစုတ္ေခါင္းေတြ

ထိုးကြင္းထိုးတဲ့ ေၾကးစုတ္ နဲ႔ သစ္သားေသတၱာ

ေရွးေခတ္က သစ္ပင္ရိပ္ေအာက္မွာ ထိုးကြင္းထိုးေနပံု

ထိုးကြင္းအထိုးခံရတာ မသက္သာလွပါ။ အသြား ၁ဝ ခြ၊ ၁၂ ခြပါတဲ့ ေၾကးစုတ္ႀကီးနဲ႔ ေသြးေပါက္ေပါက္က်ေအာင္ထိုးမွ အ႐ုပ္စြဲတယ္။ ထိုးကြင္းအထိုးခံေနတုန္းမွာ ကြမ္းသီးမာမာတလံုးကို အလံုးလိုက္အံသြားနဲ႔ ခဲထားတာေတာင္မွ တခြမ္းခြမ္းနဲ႔ ကြဲေအာင္ကိုက္မိတဲ့အထိ နာတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေပါင္တဖက္ကို တမနက္ခင္းနဲ႔ အၿပီးထိုးေပမယ့္၊ ခံရတဲ့ ဒဏ္ခ်က္ျပင္းတာေၾကာင့္ အနာယဥ္းၿပီး ဖ်ားတတ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တပတ္၊ ၁ဝ ရက္ေလာက္ျခားၿပီးမွ ေနာက္တဖက္ ထိုးေလ့ရွိတယ္။ တေန႔တည္းနဲ႔ ႏွစ္ဖက္စလံုး အထိုးခံႏိုင္တဲ့သူေတြလည္းရွိတယ္လို႔ ၾကားဖူးပါတယ္။ အနာမခံႏိုင္ေတာ့လို႔ ထိုးေနရင္း လက္စသတ္မၿပီးခင္ ထေျပးတာေၾကာင့္ တဝက္တပ်က္ပဲထိုးထားၿပီး ေၾကာင္သြားတဲ့ ထိုးကြင္းေၾကာင္၊ အင္းေၾကာင္ေတြလည္းရွိသတဲ့။

ျမန္မာဘုရင္လက္ထက္က စစ္မႈထမ္းဖို႔ ဆင့္ေခၚခံရတဲ့အခါမ်ဳိးမွာ ထိုးကြင္းမထိုးရေသးရင္ အခက္အခဲ ေတြ႔ၾကရတယ္။ ထိုးကြင္းထိုးဖို႔ကလည္း အခ်ိန္မရွိေတာ့ ထိုးကြင္းပံုစံအတိုင္း ေပါင္ႏွစ္ဖက္မွာ မင္ေဆးနဲ႔ ေရးသြားၾကသတဲ့။ ဒီအတိုင္းေနရင္ေတာ့ ခါးေတာင္းက်ဳိက္နဲ႔ဘာနဲ႔ ဟန္မပ်က္ဖူးေလ။ တကယ္စစ္ခ်ီရလို႔ ေခ်ာင္းေတြ ကန္ေတြကို ျဖတ္ကူးၾကရတဲ့အခါ ေဆးေတြက ေရနဲ႔ေမ်ာကုန္ေရာ။ ဒါေၾကာင့္ ေရွးက ေမတၱာစာ ေရးေပးတဲ့အခါ ေမာင့္ေမတၱာက ခိုင္ၿမဲပါတယ္၊ ေရမွာေမ်ာတတ္တဲ့ အေယာင္ေဆာင္ ထိုးကြင္းမင္ေၾကာင္မ်ဳိး မဟုတ္ပါလို႔ ၫႊန္းဆိုဂုဏ္တင္တတ္ၾကတယ္။

၂ဝ ရာစု ေစာေစာပိုင္းကစၿပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ျမန္မာေယာက္်ားေတြမွာ ေရာင္ထံုးထားတဲ့ဓေလ့နဲ႔အတူ၊ ထိုးကြင္းထိုးတဲ့ဓေလ့လည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့တယ္။ ျမန္မာ့႐ိုးရာ လက္ေဝွ႔သမားေတြေလာက္ကလြဲရင္၊ ထိုးကြင္းဗလာ မိေမြးတိုင္း၊ ဖေမြးတိုင္း ေပါင္ေခါင္းတံုးအျဖစ္နဲ႔ပဲ ေနၾကေလေတာ့တယ္။ ေရာင္ႀကီးေဗြ ေနရာမွာလည္း ဘိုေက ေရာက္လာခဲ့တယ္။ ဘိုေက ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရက ေတာ္ေတာ္ပဲေခတ္စားခဲ့ဖူးတယ္။ လူပ်ဳိလူရြယ္ေတြကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ စကားလံုးအျဖစ္ သံုးခဲ့ၾကဖူးတယ္။ နန္းေတာ္ေရွ႕ဆရာတင္ရဲ႕ သီခ်င္းေတြမွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

“ဘိုေက တေထာင္မွာ တေယာက္ေလာက္ျဖင့္စြဲေကာင္းပါရဲ႕၊ ကၽြဲမအသားညိဳ။”
ကၽြဲမ၊ နန္းေတာ္ေရွ႕ဆရာတင္

“စံုနံ႔သာၿမိဳင္လယ္၊ မေရႊေသာင္းနဲ႔ ေတာ္တယ္၊ ဘိုေက ေမာင္ရယ္ လမ္းေလွ်ာက္ရင္ေခၚကြယ္။”
စံုနံ႔သာၿမိဳင္လယ္၊ နန္းေတာ္ေရွ႕ဆရာတင္

အေဆာင္အျဖစ္ထိုးတာနဲ႔ အလွအပအျဖစ္ မင္ေၾကာင္ထိုးတဲ့ အေလ့အထကေတာ့ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ဒီကေန႔အထိ ရွိေနပါတယ္။ အေဆာင္အျဖစ္ ႐ိုးရာနည္းအတိုင္း မင္ေၾကာင္ထိုးေနၾကဆဲပါ။

႐ိုးရာနည္းအတိုင္း မင္ေၾကာင္ထိုးေနပံု

ဒီကေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပား ၿမိဳ႕ေတြ ရြာေတြမွာေတာ့ ေရွး႐ိုးပံုစံေတြကို ေခတ္သစ္ပံုစံ အလွထိုး မင္ေၾကာင္ေတြက အစားထိုးဝင္ေရာက္ေနခဲ့တာၾကာၿပီ။ ပြဲလမ္းေတြရွိရင္ လမ္းေဘးေတြမွာ ေၾကာ္ျငာဒီဇိုင္း ပံုေတြေထာင္ထားလို႔ ဘက္ထရီအားသုံး စက္ကေလးေတြနဲ႔ ထိုးေပးေနတဲ့ ၁၂ ပြဲေစ်းလိုက္ မင္ေၾကာင္ ဆရာေတြကအစ၊ ၿမိ္ဳ႕ႀကီးေတြမွာ ဆိုင္ခန္းႀကီးေတြနဲ႔ လုပ္ငန္းႀကီးေတြလုပ္ေနတဲ့ ေခတ္သစ္ မင္ေၾကာင္ဆရာေတြကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ မင္ေၾကာင္ထိုးတဲ့ ကရိယာေတြေၾကာင့္လည္း အသား မနာလွေတာ့ပါ။ ႏိုင္ငံျခားကတင္သြင္းလာတဲ့ ေခတ္သစ္မင္ေၾကာင္ ပံုစံေတြကိုလည္း ဒီကေန႔ ျမန္မာ လူငယ္ေတြရဲ႕ကိုယ္ေပၚမွာ ေတြ႔ျမင္ေနရပါၿပီ။

မႏၱေလးၿမိဳ႕ မင္ေၾကာင္ဆိုင္ခန္းတခုအတြင္းက ဒီကေန႔လူငယ္မ်ား

ေရွးေခတ္အခါက ေရာင္တေစာင္းပိုင္ရွင္ ထိုးကြင္းနဲ႔ လူညိဳယဥ္ ဆံရွည္ေမာင္ႀကီးေတြလိုပဲ ဒီကေန႔ေခတ္ မွာလည္း ေခတ္သစ္မင္ေၾကာင္ (tattoo) ပံုစံေတြထိုးထားတဲ့ ဘိုေကလူငယ္ေတြကို ျမင္ရတာ၊ သူ႔ေခတ္နဲ႔ သူ႔မ်က္စိထဲမွာေတာ့ ယဥ္ေနၾကလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ပါရဲ႕ေလ။

အထူးေက်းဇူးတင္စြာျဖင့္ ကိုးကားျခင္း

• (၁) ျမန္မာမႈသုေတသနစာ (ဝင္းေမာင္-တမၸဝတီ)၊ ဇြန္လ ၂ဝဝ၆
• (၂) ဦးေလးလွထံုး ႏွလံုးမူကာ၊ ေမာင္ေအးျမင့္ (ျမန္မာမႈဒီဇိုင္းသုေတသီ)၊ ႏွစ္ ၉ဝ ျပည့္ လူထုဦးလွ၊ ဇြန္လ၊၂ဝဝဝ
• (၃) အၿငိမ့္ (လူထု ေဒၚအမာ)၊ ပ၊ ဒု၊ ႏိုဝင္ဘာ၊ ၂ဝဝ၅
• (၄) ျပည္သူခ်စ္ေသာ အႏုပညာသည္မ်ား၊ လူထုေဒၚအမာ၊ ေမလ၊ ၁၉၆၄
• (၅) Burma Art and Archaeology (Alexandra Green and T. Richa
•       ကိုေဇာင္းဆိုဒ္မွကူးယူေဖၚၿပပါတယ္ဗ်ာ...