ဗုဒၶဘာသာကုိ နားလည္ၾကည့္ျခင္း (၇)

ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ေန႔စဥ္ဘ၀ အဓိကက်တဲ့က်င့္သံုးမႈ အပုိင္းမွာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ
နားလည္မႈ (self-understanding) ကုိလဲ အေလးေပးထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ကိုယ့္ကုိယ္ကုိ နားလည္ဖို႔အတြက္ ကိုယ့္စိတ္ကုိ နားလည္ေအာင္လုပ္ရတာပါ။
ကုိယ့္စိတ္ေတြက တည္ၿငိမ္ေနသလား၊ ေယာက္ယက္ခတ္ ေနသလား၊ စူးစိုက္ေနလား၊
ပ်ံ႕ႀကဲေနလား၊ ေကာင္းေနလား၊ ဆုိးေနလား၊ ၾကည္လင္ေနလား၊ ေနာက္က်ဳေနလား၊
စိတ္တုိတတ္လား၊ စိတ္ရွည္တတ္လား၊ စိတ္ေကာင္းထားတတ္လား၊ မထားတတ္လား၊ ေလာဘ
ကိေလသာ အားႀကီးေနလား၊ ေလ်ာ့နဲေနလား၊ အေကာင္းျမင္ တတ္လား၊ အဆုိးျမင္တတ္လား
စသည္ေပါ့။ အတုိဆံုးေျပာရရင္ေတာ့ အကုသုိလ္ျဖစ္ေနလား၊
ကုသုိလ္ျဖစ္ေနလားဆုိတာပါပဲ။ အဆုိးဘက္မ်ားေနရင္ (negative) သေဘာေဆာင္ေနရင္
ေဆာင္ေနမွန္းသိေအာင္လုပ္ေပးရတယ္။ သိတာနဲ႔ ဒီစိတ္ဓာတ္ေတြ မေကာင္းဘူး၊ ငါ
ဒီလုိစိတ္ထားမ်ိဳး ထားလို႔မေတာ္ဘူး ဆိုၿပီး ကုိယ့္ကုိယ္ကို သတိနဲ႔
ျပန္ထိန္းေပးရတယ္။ ဒီလိုနားလည္လို႔ သတိနဲ႔ အခ်ိန္မီထိန္းႏုိင္မယ္ဆုိရင္
အသိတရားေလးေတြ ေပၚလာတာပါပဲ။ သတိထားလုိ႔ ေပၚလာတဲ့ အသိတရားကို ဉာဏ္လုိ႔
ဆိုတာပါ။ ဒါကေတာ ့၀ိပႆနာနဲ႔ မဆိုင္ေသးပါဘူး။ ေန႔စဥ္ဘ၀မွာ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္
နားလည္ေအာင္ ေလ့က်င့္တဲ့အပိုင္းေလး ေတြ ေျပာျပေနတာပါ။
(positive) ေဆာင္တဲ့ အေကာင္းဘက္မွာရွိေနတဲ့ စိတ္မ်ိဳးေတြ
မ်ားမ်ားျဖစ္ေအာင္ ေမြးျမဴရပါမယ္။ မရွိေသးရင္ ရွိေအာင္၊ ရွိေနတယ္ဆုိရင္
ဆက္လက္ တုိးပြားေနေအာင္ စိတ္ကို ျပဳျပင္ေပးေနမယ္ဆုိရင္ ကိုယ့္စိတ္ေတြ
ဘယ္အတုိင္းအတာအထိ ေကာင္းျမတ္ေနတယ္ ဆုိတာ ကိုယ္တိုင္သိလာ ပါလိမ့္မယ္။
ကိုယ္တုိင္သိလုိ႔ ကုိယ္တုိင္ပဲ စိတ္ကို အေကာင္းဘက္
မ်ားမ်ားေရာက္ေအာင္ပို႔ႏုိင္ေလ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈေတြ
ပိုမုိအားေကာင္းလာေလပဲ ျဖစ္ေနတာကို ျမင္ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ကုိယ့္စိတ္
ဘယ္ေလာက္ေကာင္းတယ္၊ ဘယ္ေလာက္ အျပစ္ကင္းတယ္ဆုိတာ သူမ်ားေျပာနဲ႔
မမွန္ပါဘူး၊ ကိုယ္တုိင္သိေအာင္ႀကိဳးစားလို႔ ကုိယ္တုိင္
သိနားလည္တဲ့အခါက်မွ အမွန္အကန္အတုိင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလို မွန္ကန္
ေကာင္းျမတ္တဲ့ စိတ္ေလးေတြ ျဖစ္မျဖစ္ ကိုယ့္စိတ္ကုိ ေန႔စဥ္ စစ္ေဆးေနၿပီး
အေကာင္းဘက္မွာ အၿမဲရွိ ေနေအာင္သာ သတိေလးနဲ႔
ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္းေနသြားပါ။ ကုိယ့္ကုိယ္ကို စိတ္ေကာင္းရွိသူ
တစ္ေယာက္အျဖစ္ ကိုယ္ကုိယ္တုိင္သိလာၿပီး ကုိယ့္စိတ္ကုိယ္နားလည္သူ
တစ္ေယာက္လဲ ျဖစ္လာပါမယ္။
ကိုယ့္စိတ္ကို ေကာင္းျမတ္ေနတယ္ဆုိတာ သိရင္ ကိုယ့္ကုိယ္ကိုလဲ ယံုၾကည္မႈေတြ
ပိုလာမယ္။ စိတ္စြမ္းအားေတြလဲ ထက္လာမယ္။ ေနရထုိင္ရတာလဲ ပုိၿပီးေက်နပ္စရာ
ေကာင္းလာမယ္။ ေၾကာက္စိတ္ေတြလဲ ကင္း စိတ္ဓာတ္ခြန္အားေတြလဲ ေကာင္း
မွန္ကန္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြလဲ ခ်ႏုိင္လာတာေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။
ရင့္က်က္လာခဲ့ရင္ စိတ္ေတြဟာ ပိုမုိၿပီး အစြမ္းထက္လာပါ လိမ့္မယ္။ လက္ေတြ႔
ေလ့က်င့္ၾကည့္ပါ။ ဒီေလ့က်င့္ခန္းဟာ အခ်ိန္ေပးေလ့က်င့္ေနစရာ မလုိပါဘူး။
လုပ္ငန္းလဲ မထိခုိက္ အခ်ိန္လဲ မကုန္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းပါ။
အလုပ္လုပ္ရင္းျဖစ္ေစ၊ သြားရင္းျဖစ္ေစ၊ ထုိင္ရင္းျဖစ္ေစ၊ အိပ္ရင္းျဖစ္ေစ၊
ရပ္ရင္းျဖစ္ေစ မည္သည့္အခ်ိန္မ်ိဳးမွာမဆုိ ေလ့က်င့္လုိ႔ရတဲ့
ေလ့က်င့္ခန္းပါ။ ဒါကို စိတ္ေလ့က်င့္ခန္းလို႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။
မေကာင္းတဲ့စိတ္ မေကာင္းတဲ့အႀကံအစည္ ဆိုတာေတြလဲ ၀င္ေတာ့၀င္လာတတ္တာပဲ။
၀င္လာတာကို ၀င္လာမွန္းသိလုိက္၊ မေကာင္းတာကို မေကာင္းမွန္း သိလုိက္ဖုိ႔က
အေရးႀကီးတယ္။ မေကာင္းမွန္း သိလုိက္တာနဲ႔ ေရွ႕မဆက္နဲ႔ေတာ့။
အဲဒီစိတ္အေျခခံၿပီး ဆုိးတဲ့လုပ္ငန္းေတြ အက်ိဳးဆက္ေတြကို
ဆက္လက္မျဖစ္ေစဖုိ႔ ဆိုလိုတာက မေကာင္းတဲ့ စိတ္ေၾကာင့္
မေကာင္းတဲ့စကားေတြေျပာ၊ မေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြလုပ္၊ မေကာင္းတဲ့ အေတြးအေခၚေတြ
ေတြးေခၚၾကတာပါ။ မေကာင္းတဲ့စိတ္ေပၚခုိက္မွာ ေပၚတယ္သိလုိက္ရင္
သိလုိက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ရပ္ပစ္၊ ေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔အစားထိုးေပါ့။ ဒါဆုိရင္
ေကာင္းတဲ့ အေျပာ၊ အလုပ္၊ အႀကံေတြ ျဖစ္ေပၚလာမယ္ေလ။
ဒီလုိ ေကာင္းျမတ္တဲ့ စိတ္ဓာတ္ျဖစ္ေအာင္ အၿမဲႀကိဳးစားေနသူဟာ
မေကာင္းတဲ့စိတ္ေတြ ၀င္လာဦးေတာ့ ၾကာရွည္ အျဖစ္မခံဘူး။ သိလုိက္တာနဲ႔
အျမန္ေမာင္းထုတ္လုိက္မယ္။ ဒါဆို စိတ္ေကာင္းနဲ႔ ေနႏုိင္တဲ့သူ ျဖစ္လာၿပီး
ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ နားလည္သူလဲ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ကိုယ့္စိတ္ဟာ
အျပစ္ကင္းေနတဲ့စိတ္လုိ႔ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္သိေနသူဟာ ကုိယ့္ကုိယ္ကို
ယံုၾကည္မႈ အျပည့္ရွိလာပါတယ္။ ေကာင္းျမတ္တဲ့စိတ္ အေျခခံတဲ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကို
ယံုၾကည္မႈနဲ႔သာ အလုပ္ေတြလဲလုပ္ပါ၊ စကားေတြလဲေျပာပါ၊ အႀကံအစည္ အေတြးအေခၚ
ေတြလဲ ေတြးေခၚႀကံစည္ပါ။ အရင္ကနဲ႔ မတူဘဲ ထူးျခားေအာင္ျမင္လာတာ ေတြ႔ျမင္ရ
ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလို မွန္မွန္ကန္ကန္ နားလည္လာရင္ အရမ္းယံု အကန္းယံု ဟုိယံု
ဒီယံု ယံုတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္မလာေတာ့ပါဘူး။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိလဲ
ပိုမုိနားလည္လာမယ္။ နားလည္လာေလ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ယံုၾကည္အားကုိးစိတ္ေတြ
ပိုမုိလာေလျဖစ္လာၿပီး ပီျပင္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာမွာ
ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲပါပဲ။